بعد از تجربه فاجعه بار دلار ۴۲۰۰ جهانگیری، رئیس جمهور وعده نرخ ارز ۱۱۵۰۰ تومانی می‌دهد؛ وعده‌ای که با تردیدهای جدی و تبعاتی همراه است.
به گزارش شهدای ایران، وعده کاهش نرخ ارز به ۱۱۵۰۰ تومان توسط رئیس جمهور، بازتاب‌های فراوانی در رسانه‌ها داشت. روزنامه‌های صبح امروز در گزارش‌هایی با رویکردهای متفاوت به این سخنان روحانی پرداختند.
روزنامه خراسان با تیتر جالب «اینک دلار روحانی!» نوشت: حجت الاسلام و المسلمین روحانی در نشست روز گذشته هیئت دولت ضمن اشاره به مهم ترین موضوعات مطرح شده در لایحه بودجه ۱۴۰۰ گفت: یکی از مسائل بسیار مهم اصلاح نرخ ارز بود. در این بودجه اعلام کردیم قیمت امروز ارز کاهش خواهد یافت. این یکی از پیام‌های مهم بودجه است؛ یعنی ارزش پول ملی. یکی از اهداف ارزش پول ملی بود و لذا ارز را بر مبنای ۱۱ هزار، ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان مدنظر قرار دادیم که ارزش پول ملی بالا برود. در یک شرایطی در سال آینده این کار شدنی و امکان‌پذیر است. هیچ‌کدام این ها آرزو نیست. دولت کاملا محاسبه کرده با محاسبه دقیق این کار را کرده است و حاضر است برای مردم توضیح دهد و روشن کند که همه این ها بر مبنای محاسبات دقیق انجام گرفته است.
نقد عادل پیغامی به وعده ارزی روحانی
در همین حال دکتر عادل پیغامی به موضع ارزی روز گذشته روحانی واکنش نشان داد و تحقق دلار ۱۱۵۰۰ تومانی را غیرممکن و دارای هزینه های بسیار زیاد دانست.
وی در گفت و گو با فارس در پاسخ به این سوال که به نظر شما امکان کاهش نرخ ارز به ۱۱ هزار تومان در سال آینده وجود دارد، اظهار کرد: اگر کسی بخواهد اقتصاد کشور را تخریب کند، ممکن است این کار را انجام دهد.
این متخصص مسائل پولی و بانکی گفت: اگر دلار ۱۱ هزار تومان شود به‌طور طبیعی مردم عادی به سمت خرید ارز و نگهداری ارز می‌روند چون تصور می‌کنند قیمت آن دوباره بالا می‌رود.
وی تصریح کرد: ممکن است برای ایجاد محبوبیت و نشان دادن اقتدار دولت، نرخ ارز را کاهش دهید اما این کار محبوبیت به وجود نمی‌آورد چون مردم عاقل هستند و متوجه ماجرا می‌شوند. حتی ممکن است این گزاره به‌وجود بیاید که افزایش نرخ ارز هم کار خود دولت بود و اکنون برای ایجاد محبوبیت نرخ را پایین آورده است.
پیغامی گفت: بنیان‌های اقتصادی و عرضه و تقاضا در اقتصاد نشان می‌دهد ما در شرایط تحریمی و غیرتحریمی امکان کاهش نرخ ارز به سطح ۱۱ هزار تومان را نداریم چون اقتصاد کشور سه سال متوالی انباشت سرمایه منفی داشته، رقابت‌پذیری جهانی در این سال‌ها تغییر مثبتی نداشته و سطح تولیدات کاهش یافته است.
وی افزود: بنابراین کاهش نرخ ارز به این سطح غیرممکن است، مگر با صرف هزینه‌های گزاف و دادن رانت به عده‌ای خاص. این اقتصاددان با اشاره به دخالت ۷ -۸ متغیر در تعیین نرخ ارز موثر گفت: در شرایط تحریم، نرخ ارز موثر همان نرخی است که بانک مرکزی هم اکنون تلاش می‌کند در بازار نگه دارد؛ یعنی حدود ۲۳ تا ۲۴ هزار تومان. اگر شرایط تحریم نباشد، ممکن است بتوانیم به نرخ ۱۶ تا ۱۷ هزار تومان هم برسیم.
در عین حال این سخنان روحانی در فضای مجازی به ویژه توئیتر هم بازتاب گسترده ای داشت و برخی کاربران این وعده روحانی را از منظر نگاه او به بایدن و احتمال توافق با او ارزیابی کردند و در عین حال درباره این گونه خوش باوری و گره زدن اقتصاد کشور به خارج با توجه به تجربه قبلی هشدار دادند.
***
روزنامه جام جم نیز گفت‌وگوهایی با اقتصاددانان و فعالان اقتصادی درباره سخنان رئیس‌جمهوری درباره لایحه بودجه سال آینده کشور و وعده دلار ۱۱۵۰۰ تومانی وی انجام داده است که بخش‌های مهم این گفت‌وگوها در ادامه می‌آید.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین:
منظور دولت در این اظهارنظرها شفاف نیست
دیروز آقای رئیس‌جمهوری در مورد نرخ ارز در بودجه سال آینده سخن گفت که حرف‌های ایشان واقعا ابهامات زیادی داشت. تعیین نرخ ۱۱هزار و ۵۰۰ تومانی در لایحه بودجه ارتباطی به ارزش پول ملی ندارد. واقعا نمی‌دانم منظور دولت نرخ تسعیر است یا نرخ ارز در بازار. زمانی هم که از دولت سوال شود چرا نرخ ارز به این مقدار نرسیده پاسخ می‌دهند ما منظورمان نرخ تسعیر ارز بود و اگر بگوییم نرخ تسعیر ارز چه شرایطی دارد می‌گویند منظور ما نرخ ارز بازار آزاد بود. آنچه مشخص است منظور دولت در این اظهارنظرها شفاف نیست. نرخ تسعیر ارز یک عملیات حسابداری در اقتصاد است و به نظر می‌رسد آنچه در بودجه آمده تغییر ارز ۴۲۰۰ تومانی به ۱۱هزار و ۵۰۰ تومانی است که باز هم مشکلات زیادی در اقتصاد به دنبال دارد.
میثم موسایی، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران:
هیچ اصلاح ساختاری رخ نداده‌است
این عدد ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان برای من مبهم است چراکه این عدد درواقع یک برآورد احتمالی از درآمدهای صادراتی کشور به ریال است. یعنی درآمدهای ارزی کشور که در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد با نرخ ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان به ریال تبدیل می‌شود. این موضوع هیچ ارتباطی با تقویت ارزش پول ملی ندارد. مگر این‌که استدلال ایشان این باشد که اگر ما نرخ تسعیر را به تبعیت از نرخ بازار آزاد ۲۵ هزار تومان تعیین می‌کردیم بانک مرکزی باید پول بیشتری منتشر می‌کرد و این موجب تورم بیشتر می‌شد. این استدلال درست است. اما نکته اینجاست که طبیعتا نرخ تسعیر باید با نرخ سال گذشته مقایسه شود که همین عدد ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان به معنای افزایش تقریبا سه‌برابری درآمدهای ریالی نسبت به سال جاری است.
مسعود دانشمند، فعال اقتصادی و رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات:
این حرف‌ها واقعی نیست
نمی‌دانم اظهارات رئیس‌جمهوری مبنی بر نگاه حمایتی بودجه بر معیشت مردم و تقویت ارزش پول ملی در سال آینده بر چه مبنایی است؟ تنها راه این است که به شخص رئیس‌جمهوری مراجعه کنید، چرا که این صحبت‌ها واقعا هیچ تطبیقی با واقعیت‌های اقتصاد ایران و موارد مطرح شده در لایحه بودجه ندارد. این‌که رئیس‌جمهوری گفتند تعیین نرخ ۱۱هزار‌و۵۰۰تومانی در بودجه موجب تقویت پول ملی می‌شود تنها در حالتی ممکن است که قرار باشد تمام نیازهای کشور با این نرخ تامین شود در غیر این صورت این موضوع به‌شدت تورم‌زاست.
امیر مزینی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:
دولت آدرس غلط می‌دهد
معمولا بحث تعیین نرخ ارز در بودجه بحث حسابداری است که نرخ تسعیر ارز از حدود ۴۰۰۰ تومان به ۱۱۵۰۰ تومان می‌رسد. آنچه نرخ ارز تعادلی ما را تشکیل می‌دهد عرضه و تقاضای بازار است که بخشی از آن هم انتظارات است. این حرف رئیس‌جمهوری که چگونه تعیین نرخ ۱۱هزار‌و۵۰۰ تومانی برای نرخ تسعیر ارز چگونه می‌خواهد بردی فراتر از برد حسابداری داشته باشد و در اقتصاد به تقویت یا حفظ ارزش پول ملی منجر شود واقعا نمی‌دانم رئیس‌جمهوری براساس کدام استدلال این موضوع را مطرح کرده است؟
دکتر محمود جامساز، کارشناس اقتصادی:
شاید معجزه‌ای رخ دهد!
نرخ تسعیر ارز در بودجه سال ۱۴۰۰ بین ۱۱هزار تا ۱۱هزار و۵۰۰تومان تعیین شده که آقای رئیس جمهور در این زمینه معتقد است این اقدام برای افزایش ارزش پول ملی انجام شده است. این اظهارنظر ابهاماتی دارد که یکی از آنها این است که نرخ تعیین‌شده ارز در بودجه سال آینده برای تبدیل درآمد ارزى دولت به ریال و در نتیجه افزایش درآمدهاى ریالى دولت بوده و این به معناى حفظ ارزش پول ملی نیست. واقعا مشخص نیست ارزش واقعى پول ملى ما چقدر است. آنچه روشن است این که سقوط ارزش ریال به دلیل افزایش نرخ تورم سالانه شدت گرفته است. رئیس‌جمهوری مدعی است محاسبات دقیقی صورت گرفته تا دولت به نرخ تبدیل ۱۱هزار و۵۰۰ تومانى رسیده اما این که چگونه این امر واقع می‌شود منوط به محاسبه دقیقى است تا به طور شفاف و روشن اعلام شود تا حداقل صاحب‌نظران از ابهامات بیرون بیایند. شاید معجزه‌اى به وقوع بپیوندد!
محمود دهقانی، اقتصاددان و عضو هیات علمی موسسه امام خمینی(ره):
نرخ تسعیر ربطی به ارزش پول ملی ندارد
بین نرخ تسعیر ارز با ارزش پول ملی و نرخ ارز در بازار و قدرت اقتصادی کشور یا میزان تجارت خارجی کشور و خیلی از متغیرهای اقتصادی دیگر باید تفاوت قائل شد. بحث تسعیر یک حرف است که دولت هر عددی را اراده کند، می‌تواند در لایحه بگنجاند، اما قدرت پول ملی و نرخ واقعی ارز خارجی هیچ ارتباطی با صحبت‌های رئیس‌جمهوری ندارد، بلکه مرتبط با متغیرهای دیگر و عملکرد اقتصادی کشور است. سؤال من از آقای روحانی این است که اگر به صرف نرخ تسعیر ارز ارزش پول ملی را می‌توان کاهش یا افزایش داد، چرا تا الان این کار را نکردید؟ این‌که رئیس‌جمهوری مدعی است پیام بودجه سال آینده نگاه حمایتی به معیشت مردم و اقشار کم‌درآمد است واقعا مشخص نیست این ادعا براساس چه واقعیت‌هایی است.
کیومرث کرمانشاهی، معاون اسبق سازمان توسعه تجارت:
بودجه با واقعیت‌ها همخوانی ندارد
طبیعتا تفسیر این حرف‌هایی که رئیس‌جمهوری روز گذشته مطرح کردند بر عهده خودشان است اما آنچه در مجموع می‌توان گفت این است که اظهارت بودجه‌ای باید با توجه به مباحث مطرح‌شده از سوی کارشناسان بودجه‌ای بیان شود. این بودجه برای سال آینده است و در سال آینده باید حتما منافع کشور را در نظر بگیریم و به گونه‌ای نباشد که تصمیماتی گرفته شود که برای دولت بعد مشکل‌ساز باشد. نرخ تسعیر ارز یا قیمت فروش و میزان درآمدهای نفتی باید براساس واقعیت‌های کشور منظور شده و درواقع عملیاتی باشد نه این‌که تصمیماتی گرفته شود که در اجرای آن کشور با مشکلاتی مواجه شود. به نظر می‌رسد این موارد در بودجه رعایت نشده است.
روزنامه خراسان با تیتر جالب «اینک دلار روحانی!» نوشت: حجت الاسلام و المسلمین روحانی در نشست روز گذشته هیئت دولت ضمن اشاره به مهم ترین موضوعات مطرح شده در لایحه بودجه ۱۴۰۰ گفت: یکی از مسائل بسیار مهم اصلاح نرخ ارز بود. در این بودجه اعلام کردیم قیمت امروز ارز کاهش خواهد یافت. این یکی از پیام‌های مهم بودجه است؛ یعنی ارزش پول ملی. یکی از اهداف ارزش پول ملی بود و لذا ارز را بر مبنای ۱۱ هزار، ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان مدنظر قرار دادیم که ارزش پول ملی بالا برود. در یک شرایطی در سال آینده این کار شدنی و امکان‌پذیر است. هیچ‌کدام این ها آرزو نیست. دولت کاملا محاسبه کرده با محاسبه دقیق این کار را کرده است و حاضر است برای مردم توضیح دهد و روشن کند که همه این ها بر مبنای محاسبات دقیق انجام گرفته است.
نقد عادل پیغامی به وعده ارزی روحانی
در همین حال دکتر عادل پیغامی به موضع ارزی روز گذشته روحانی واکنش نشان داد و تحقق دلار ۱۱۵۰۰ تومانی را غیرممکن و دارای هزینه های بسیار زیاد دانست.
وی در گفت و گو با فارس در پاسخ به این سوال که به نظر شما امکان کاهش نرخ ارز به ۱۱ هزار تومان در سال آینده وجود دارد، اظهار کرد: اگر کسی بخواهد اقتصاد کشور را تخریب کند، ممکن است این کار را انجام دهد.
این متخصص مسائل پولی و بانکی گفت: اگر دلار ۱۱ هزار تومان شود به‌طور طبیعی مردم عادی به سمت خرید ارز و نگهداری ارز می‌روند چون تصور می‌کنند قیمت آن دوباره بالا می‌رود.
وی تصریح کرد: ممکن است برای ایجاد محبوبیت و نشان دادن اقتدار دولت، نرخ ارز را کاهش دهید اما این کار محبوبیت به وجود نمی‌آورد چون مردم عاقل هستند و متوجه ماجرا می‌شوند. حتی ممکن است این گزاره به‌وجود بیاید که افزایش نرخ ارز هم کار خود دولت بود و اکنون برای ایجاد محبوبیت نرخ را پایین آورده است.
پیغامی گفت: بنیان‌های اقتصادی و عرضه و تقاضا در اقتصاد نشان می‌دهد ما در شرایط تحریمی و غیرتحریمی امکان کاهش نرخ ارز به سطح ۱۱ هزار تومان را نداریم چون اقتصاد کشور سه سال متوالی انباشت سرمایه منفی داشته، رقابت‌پذیری جهانی در این سال‌ها تغییر مثبتی نداشته و سطح تولیدات کاهش یافته است.
وی افزود: بنابراین کاهش نرخ ارز به این سطح غیرممکن است، مگر با صرف هزینه‌های گزاف و دادن رانت به عده‌ای خاص. این اقتصاددان با اشاره به دخالت ۷ -۸ متغیر در تعیین نرخ ارز موثر گفت: در شرایط تحریم، نرخ ارز موثر همان نرخی است که بانک مرکزی هم اکنون تلاش می‌کند در بازار نگه دارد؛ یعنی حدود ۲۳ تا ۲۴ هزار تومان. اگر شرایط تحریم نباشد، ممکن است بتوانیم به نرخ ۱۶ تا ۱۷ هزار تومان هم برسیم.
در عین حال این سخنان روحانی در فضای مجازی به ویژه توئیتر هم بازتاب گسترده ای داشت و برخی کاربران این وعده روحانی را از منظر نگاه او به بایدن و احتمال توافق با او ارزیابی کردند و در عین حال درباره این گونه خوش باوری و گره زدن اقتصاد کشور به خارج با توجه به تجربه قبلی هشدار دادند.
***
روزنامه جام جم نیز گفت‌وگوهایی با اقتصاددانان و فعالان اقتصادی درباره سخنان رئیس‌جمهوری درباره لایحه بودجه سال آینده کشور و وعده دلار ۱۱۵۰۰ تومانی وی انجام داده است که بخش‌های مهم این گفت‌وگوها در ادامه می‌آید.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین:
منظور دولت در این اظهارنظرها شفاف نیست
دیروز آقای رئیس‌جمهوری در مورد نرخ ارز در بودجه سال آینده سخن گفت که حرف‌های ایشان واقعا ابهامات زیادی داشت. تعیین نرخ ۱۱هزار و ۵۰۰ تومانی در لایحه بودجه ارتباطی به ارزش پول ملی ندارد. واقعا نمی‌دانم منظور دولت نرخ تسعیر است یا نرخ ارز در بازار. زمانی هم که از دولت سوال شود چرا نرخ ارز به این مقدار نرسیده پاسخ می‌دهند ما منظورمان نرخ تسعیر ارز بود و اگر بگوییم نرخ تسعیر ارز چه شرایطی دارد می‌گویند منظور ما نرخ ارز بازار آزاد بود. آنچه مشخص است منظور دولت در این اظهارنظرها شفاف نیست. نرخ تسعیر ارز یک عملیات حسابداری در اقتصاد است و به نظر می‌رسد آنچه در بودجه آمده تغییر ارز ۴۲۰۰ تومانی به ۱۱هزار و ۵۰۰ تومانی است که باز هم مشکلات زیادی در اقتصاد به دنبال دارد.
میثم موسایی، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران:
هیچ اصلاح ساختاری رخ نداده‌است
این عدد ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان برای من مبهم است چراکه این عدد درواقع یک برآورد احتمالی از درآمدهای صادراتی کشور به ریال است. یعنی درآمدهای ارزی کشور که در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد با نرخ ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان به ریال تبدیل می‌شود. این موضوع هیچ ارتباطی با تقویت ارزش پول ملی ندارد. مگر این‌که استدلال ایشان این باشد که اگر ما نرخ تسعیر را به تبعیت از نرخ بازار آزاد ۲۵ هزار تومان تعیین می‌کردیم بانک مرکزی باید پول بیشتری منتشر می‌کرد و این موجب تورم بیشتر می‌شد. این استدلال درست است. اما نکته اینجاست که طبیعتا نرخ تسعیر باید با نرخ سال گذشته مقایسه شود که همین عدد ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان به معنای افزایش تقریبا سه‌برابری درآمدهای ریالی نسبت به سال جاری است.
مسعود دانشمند، فعال اقتصادی و رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات:
این حرف‌ها واقعی نیست
نمی‌دانم اظهارات رئیس‌جمهوری مبنی بر نگاه حمایتی بودجه بر معیشت مردم و تقویت ارزش پول ملی در سال آینده بر چه مبنایی است؟ تنها راه این است که به شخص رئیس‌جمهوری مراجعه کنید، چرا که این صحبت‌ها واقعا هیچ تطبیقی با واقعیت‌های اقتصاد ایران و موارد مطرح شده در لایحه بودجه ندارد. این‌که رئیس‌جمهوری گفتند تعیین نرخ ۱۱هزار‌و۵۰۰تومانی در بودجه موجب تقویت پول ملی می‌شود تنها در حالتی ممکن است که قرار باشد تمام نیازهای کشور با این نرخ تامین شود در غیر این صورت این موضوع به‌شدت تورم‌زاست.
امیر مزینی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:
دولت آدرس غلط می‌دهد
معمولا بحث تعیین نرخ ارز در بودجه بحث حسابداری است که نرخ تسعیر ارز از حدود ۴۰۰۰ تومان به ۱۱۵۰۰ تومان می‌رسد. آنچه نرخ ارز تعادلی ما را تشکیل می‌دهد عرضه و تقاضای بازار است که بخشی از آن هم انتظارات است. این حرف رئیس‌جمهوری که چگونه تعیین نرخ ۱۱هزار‌و۵۰۰ تومانی برای نرخ تسعیر ارز چگونه می‌خواهد بردی فراتر از برد حسابداری داشته باشد و در اقتصاد به تقویت یا حفظ ارزش پول ملی منجر شود واقعا نمی‌دانم رئیس‌جمهوری براساس کدام استدلال این موضوع را مطرح کرده است؟
دکتر محمود جامساز، کارشناس اقتصادی:
شاید معجزه‌ای رخ دهد!
نرخ تسعیر ارز در بودجه سال ۱۴۰۰ بین ۱۱هزار تا ۱۱هزار و۵۰۰تومان تعیین شده که آقای رئیس جمهور در این زمینه معتقد است این اقدام برای افزایش ارزش پول ملی انجام شده است. این اظهارنظر ابهاماتی دارد که یکی از آنها این است که نرخ تعیین‌شده ارز در بودجه سال آینده برای تبدیل درآمد ارزى دولت به ریال و در نتیجه افزایش درآمدهاى ریالى دولت بوده و این به معناى حفظ ارزش پول ملی نیست. واقعا مشخص نیست ارزش واقعى پول ملى ما چقدر است. آنچه روشن است این که سقوط ارزش ریال به دلیل افزایش نرخ تورم سالانه شدت گرفته است. رئیس‌جمهوری مدعی است محاسبات دقیقی صورت گرفته تا دولت به نرخ تبدیل ۱۱هزار و۵۰۰ تومانى رسیده اما این که چگونه این امر واقع می‌شود منوط به محاسبه دقیقى است تا به طور شفاف و روشن اعلام شود تا حداقل صاحب‌نظران از ابهامات بیرون بیایند. شاید معجزه‌اى به وقوع بپیوندد!
محمود دهقانی، اقتصاددان و عضو هیات علمی موسسه امام خمینی(ره):
نرخ تسعیر ربطی به ارزش پول ملی ندارد
بین نرخ تسعیر ارز با ارزش پول ملی و نرخ ارز در بازار و قدرت اقتصادی کشور یا میزان تجارت خارجی کشور و خیلی از متغیرهای اقتصادی دیگر باید تفاوت قائل شد. بحث تسعیر یک حرف است که دولت هر عددی را اراده کند، می‌تواند در لایحه بگنجاند، اما قدرت پول ملی و نرخ واقعی ارز خارجی هیچ ارتباطی با صحبت‌های رئیس‌جمهوری ندارد، بلکه مرتبط با متغیرهای دیگر و عملکرد اقتصادی کشور است. سؤال من از آقای روحانی این است که اگر به صرف نرخ تسعیر ارز ارزش پول ملی را می‌توان کاهش یا افزایش داد، چرا تا الان این کار را نکردید؟ این‌که رئیس‌جمهوری مدعی است پیام بودجه سال آینده نگاه حمایتی به معیشت مردم و اقشار کم‌درآمد است واقعا مشخص نیست این ادعا براساس چه واقعیت‌هایی است.
کیومرث کرمانشاهی، معاون اسبق سازمان توسعه تجارت:
بودجه با واقعیت‌ها همخوانی ندارد
طبیعتا تفسیر این حرف‌هایی که رئیس‌جمهوری روز گذشته مطرح کردند بر عهده خودشان است اما آنچه در مجموع می‌توان گفت این است که اظهارت بودجه‌ای باید با توجه به مباحث مطرح‌شده از سوی کارشناسان بودجه‌ای بیان شود. این بودجه برای سال آینده است و در سال آینده باید حتما منافع کشور را در نظر بگیریم و به گونه‌ای نباشد که تصمیماتی گرفته شود که برای دولت بعد مشکل‌ساز باشد. نرخ تسعیر ارز یا قیمت فروش و میزان درآمدهای نفتی باید براساس واقعیت‌های کشور منظور شده و درواقع عملیاتی باشد نه این‌که تصمیماتی گرفته شود که در اجرای آن کشور با مشکلاتی مواجه شود. به نظر می‌رسد این موارد در بودجه رعایت نشده است.
