جدا از درس نگرفتن این وزارت خانه از مسیر غلط مذاکرات برجام که ضعف‌های حقوقی و فنی در متن آن به وضوح مشاهده می‌شود و اثرات نامطلوب آن بر منافع ملی طی سال‌های گذشته بر همگان آشکار شده است، اما در بیانیه وزارت خارجه مجدداً نکاتی ذکر شده است که درخور پاسخ‌گویی و توجه بیشتر است.
به گزارش شهدای ایران، طی روز گذشته وزارت امور خارجه در واکنش به لغو تحریمهای تسلیحاتی بیانیه‌ای صادر کرد و در آن نکاتی را به اطلاع افکار عمومی رساند که نشان از اصرار این وزارت‌خانه در تداوم مسیر غلط سال‌های گذشته است.
جدا از درس نگرفتن این وزارت خانه از مسیر غلط مذاکرات برجام که ضعف‌های حقوقی و فنی در متن آن به وضوح مشاهده می‌شود و اثرات نامطلوب آن بر منافع ملی طی سال‌های گذشته بر همگان آشکار شده است، اما در بیانیه وزارت خارجه مجدداً نکاتی ذکر شده است که درخور پاسخ‌گویی و توجه بیشتر است.
در همین راستا:
اولاً در ابتدای این بیانیه، وزارت خارجه مدعی شده است که جامعه جهانی برخلاف تلاش‌های رژیم ایالات متحده، از قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) صیانت کرده است. این ادعای خلاف واقع درحالی صورت می‌پذیرد که طی سال‌های گذشته کشورهای اروپایی در کنار ایالات متحده آمریکا از اجرای تعهدات برجامی خود سرباز زده‌اند و جامعه جهانی نیز بدون هر گونه مواجهه با این رفتار غیرقانونی، با این کشورها همراهی کرده است. در واقع مطابق با اصول عقلانی وقتی یک طرف یک قرارداد از اجرای تعهدات خود سرباز می‌زند باید هزینه‌های عدم اجرای خود را بپردازد تا طرف مقابل قرارداد قادر به جبران زیان‌های خود باشد. اما طی سال‌های گذشته نه‌تنها این امر رخ نداده بلکه آنچه شاهد آن بوده‌ایم اجرای یک‌طرفه برجام توسط ایران بوده است که هزینه‌های بسیاری بر کشور تحمیل کرده است. درواقع آنچه که جامع جهانی از آن صیانت کرده اجرای یک‌طرفه و کامل برجام از جانب ایران بوده است! و نه مقابله و مجازات اقدامات غیرقانونی کشورهای اروپایی و آمریکا.
ثانیاً در این بیانیه به طرز عجیبی اتمام تحریمهای تسلیحاتی پس از گذشت 5 سال، از نوآوری‌های! برجام برشمرده شده است. مشخص نیست وزارت خارجه چگونه تحمیل 5 سال تحریم تسلیحاتی بر کشور توسط خود، آن هم باوجود مخالفت چین و روسیه را نوآوری برشمرده است. درواقع تیم مذاکره کننده هسته‌ای به‌جای ایستادن بر موضع خود در توافق موقت ژنو که مبتنی بر آن بنا بود تمام تحریمهای هسته‌ای به‌طور جامع (Comprehensive) برداشته شود، اقدام به عقب‌نشینی‌های گسترده در زمینه تحریم‌ها کرد و در نتیجه باوجود تلاش چین و روسیه برای لغو تحریمهای مذکور، با موافقت تیم ایرانی این تحریم‌ها علیه ایران به مدت 5 سال تحمیل شد! در همین راستا لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در این باره می‌گوید: «ما و چین می‌خواستیم تحریمهای تسلیحاتی لغو شود، اما با وجود حمایت ما، خود تیم ایرانی موافقت کردند که تحریم‌ها تا ۵ سال ادامه یابد.». این مسئله تنها از زبان وزیر خارجه روسیه طرح نشد و حتی وندی شرمن مذاکره کننده ارشد آمریکایی نیز بعدتر در گفت‌وگو با راشن مترس در این‌باره می‌گوید: «روسیه و چین معتقد بودند که قطعنامه صرفا باید توافق را تائید کند و نباید هیچ محدودیتی بر برنامه موشکی و تسلیحاتی ایران باقی بماند. آن‌ها نمی‌خواستند برنامه موشکی یا ممنوعیت واردات تسلیحاتی ایران پابرجا بماند. اما آن‌ها متوجهه شدند که بدون وجود محدودیت‌هایی که بود، ما نمی‌توانیم توافق کنیم.». نکته جالب توجه آن‌جا است که وزارت خارجه پس از اتخاذ سکوت 5 ساله، با صدور بیانیه در 29 مرداد امسال خود تحت عنوان " اطلاعیه روابط عمومی وزارت امور خارجه در خصوص اقدام غیر حرفه ای برخی رسانه‌ها در تلفیق مواضع غیر مرتبط و فرعی مقامات ارشد خارجی" تلاش کرد تا اظهارات منتقدین در این زمینه را رد کند و به سیاق همیشگی ترجمه غیر صحیح و دلبخواهانه بخواند. اما آنچه در این بیانیه آمده نیز مهر تائیدی بر اظهارات منتقدان بود که نشان می‌دهد تحریم تسلیحاتی توسط تیم ایرانی و به مدت 5 سال بر کشور تحمیل شده است.
ثالثاً در این بیانیه وزارت خارجه مدعی شده است که تحمیل هرگونه محدودیت در هر زمینه‌‌ای ــ از جمله مالی، اقتصادی، انرژی و تسلیحاتی ــ هیچ‌گاه از جانب ایران به‌رسمیت شناخته نشده است. احتمالاً تنظیم کنندگان بیانیه وزارت خارجه در این بخش به درستی متن قطعنامه 2231 را مطالعه نکرده‌اند و یا صحبت از سند دیگری! کرده‌اند که تاکنون منتشر نشده است! پذیرش محدودیت‌های مختلف و انصراف از حقوق هسته‌ای ایران از جمله آشکارترین ضعف‌های قطعنامه 2231 است که مو به مو توسط تیم ایرانی مذاکره شده است. باقی ماندن ساختار تحریمهای ثانویه بانکی آمریکا، لغو نشدن نزدیک به 9 دستور اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا، ممنوعیت چرخه دلار، تحریمهای اقتصادی و مالی هسته‌ای اتحادیه اروپا، تحریم روابط بانک مرکزی با بانک‌های ایران، باقی ماندن 273 شرکت، بانک و موسسه مالی ایرانی به‌عنوان مؤسسات نامطلوب و تحریم شده در لیست وزارت خزانه‌داری آمریکا و مواردی از این دست که به‌کرات در قطعنامه 2231 دیده می‌شود تنها مشت نمونه‌ای از خروار تحریم‌هایی است که به موجب قطعنامه همچنان باقی مانده است.
رابعاً بیانیه وزارت خارجه تلاش‌های ایالات متحده برای از بین بردن منافع ایران از قطعنامه 2231 را ناموفق خوانده است! این ادعای عجیب در حالی صورت می‌پذیرد که آمریکا طی سال‌های گذشته ابتدا با نقض برجام و سپس با خروج آن و نهایتاً با وضع تحریمهای یکجانبه گسترده عملاً منافع ایران از برجام را به صفر رسانده است. در واقع تعبیر "تقریباً هیچ" دیگر اصطلاحی نیست که تنها یک مسئول دولتی آن را به کار برده باشد بلکه امروز افکار عمومی نیز کاملاً به بی‌اثر بودن برجام و قطعنامه 2231 پی برده است.
خامساً در این بیانیه وزارت خارجه مدعی شده که پیش‌بینی دقیق از امکان نقض تعهد از سوی یک یا چند طرف دیگر در برجام و قطعنامه 2231 صورت پذیرفته است و در بند پایانی آن نیز آمده که جمهوری اسلامی ایران متقابلاً حق انجام اقدامات لازم برای تأمین منافع ملی خود را محفوظ می‌دارد. احتمالاً منظور وزارت خارجه از پیش بینی دقیق مکانیزم ماشه است که برای اولین در تاریخ حقوق بین‌الملل مورد پذیرش تیم مذاکره کننده دولت قرار نمی‌گرفت. وزارت امور خارجه در این قسمت به بازگشت تمام شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، آن هم تنها با ادعای یکی از اعضای برجام اشاره نکرده است. مطلوب است که وزارت خارجه افکار عمومی را با این واقعیت آشنا کند که به علت ضعف حقوقی تیم مذاکره کننده هسته‌ای و طبق ماده 11،12 و 13 قطعنامه 2231 شورای امنیت حتی اگر ایران هم به عدم اجرای توافق توسط طرف مقابل اعتراض کند تمام قطعنامه‌های گذشته علیه ایران بازمی‌گردد. همین مسئله باعث شده نه‌تنها دولت در قبال نقض‌های مکرر برجام و قطعنامه 2231 در تحریمهای آیسا، کاتسا و ویزا طبق سازوکار حل اختلاف اعتراض نکند، که حتی با خروج رسمی دولت آمریکا از برجام هم وزارت خارجه اقدام اعتراضی و عملیاتی در چارچوب ساز و کار حل اختلافات موجود نکرده و به‌جای آن به شکایت از آمریکا در لاهه روی بیاورد. بازگشت خودکار تحریم‌ها در صورت ادعای هر کدام از کشورها همواره به‌عنوان اهرم فشاری مؤثر بالای سر ایران قرار گرفته است و به همین جهت مشخص نیست که اولاً منظور وزارت خارجه از پیش‌بینی دقیق چه چیزی است و ثانیاً این وزارت خانه از چه طریقی می‌خواهد اقدامات لازم برای تامین منافع ملی ایران را به عمل آورد.
سادساً این بیانیه مدعی شده است که تلاش آمریکا برای نقض هرچه بیشتر قطعنامه 2231 به طور قاطع رد شده است. اما دقت نکرده است که طی سال‌های گذشته نقض هرچه بیشتر قطعنامه 2231 توسط آمریکا صورت پذیرفته است. در واقع آمریکا امتیازات بیشتر خود را از طریق وضع تحریمهای مختلف گرفته است و قطعنامه 2231 از لحاظ حقوقی بارها نقض شده است. در پایان برای درک هرچه بیشتر میزان نقض شدن برجام و قطعنامه 2231 توجه خوانندگان محترم را به نموداری که کارگروه بحران از تحریمهای وضع شده توسط آمریکا ارائه کرده جلب می‌کنیم تا به درستی میزان صحت ادعاهای وزارت خارجه روشن شود.
جدا از درس نگرفتن این وزارت خانه از مسیر غلط مذاکرات برجام که ضعف‌های حقوقی و فنی در متن آن به وضوح مشاهده می‌شود و اثرات نامطلوب آن بر منافع ملی طی سال‌های گذشته بر همگان آشکار شده است، اما در بیانیه وزارت خارجه مجدداً نکاتی ذکر شده است که درخور پاسخ‌گویی و توجه بیشتر است.
در همین راستا:
اولاً در ابتدای این بیانیه، وزارت خارجه مدعی شده است که جامعه جهانی برخلاف تلاش‌های رژیم ایالات متحده، از قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) صیانت کرده است. این ادعای خلاف واقع درحالی صورت می‌پذیرد که طی سال‌های گذشته کشورهای اروپایی در کنار ایالات متحده آمریکا از اجرای تعهدات برجامی خود سرباز زده‌اند و جامعه جهانی نیز بدون هر گونه مواجهه با این رفتار غیرقانونی، با این کشورها همراهی کرده است. در واقع مطابق با اصول عقلانی وقتی یک طرف یک قرارداد از اجرای تعهدات خود سرباز می‌زند باید هزینه‌های عدم اجرای خود را بپردازد تا طرف مقابل قرارداد قادر به جبران زیان‌های خود باشد. اما طی سال‌های گذشته نه‌تنها این امر رخ نداده بلکه آنچه شاهد آن بوده‌ایم اجرای یک‌طرفه برجام توسط ایران بوده است که هزینه‌های بسیاری بر کشور تحمیل کرده است. درواقع آنچه که جامع جهانی از آن صیانت کرده اجرای یک‌طرفه و کامل برجام از جانب ایران بوده است! و نه مقابله و مجازات اقدامات غیرقانونی کشورهای اروپایی و آمریکا.
ثانیاً در این بیانیه به طرز عجیبی اتمام تحریمهای تسلیحاتی پس از گذشت 5 سال، از نوآوری‌های! برجام برشمرده شده است. مشخص نیست وزارت خارجه چگونه تحمیل 5 سال تحریم تسلیحاتی بر کشور توسط خود، آن هم باوجود مخالفت چین و روسیه را نوآوری برشمرده است. درواقع تیم مذاکره کننده هسته‌ای به‌جای ایستادن بر موضع خود در توافق موقت ژنو که مبتنی بر آن بنا بود تمام تحریمهای هسته‌ای به‌طور جامع (Comprehensive) برداشته شود، اقدام به عقب‌نشینی‌های گسترده در زمینه تحریم‌ها کرد و در نتیجه باوجود تلاش چین و روسیه برای لغو تحریمهای مذکور، با موافقت تیم ایرانی این تحریم‌ها علیه ایران به مدت 5 سال تحمیل شد! در همین راستا لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در این باره می‌گوید: «ما و چین می‌خواستیم تحریمهای تسلیحاتی لغو شود، اما با وجود حمایت ما، خود تیم ایرانی موافقت کردند که تحریم‌ها تا ۵ سال ادامه یابد.». این مسئله تنها از زبان وزیر خارجه روسیه طرح نشد و حتی وندی شرمن مذاکره کننده ارشد آمریکایی نیز بعدتر در گفت‌وگو با راشن مترس در این‌باره می‌گوید: «روسیه و چین معتقد بودند که قطعنامه صرفا باید توافق را تائید کند و نباید هیچ محدودیتی بر برنامه موشکی و تسلیحاتی ایران باقی بماند. آن‌ها نمی‌خواستند برنامه موشکی یا ممنوعیت واردات تسلیحاتی ایران پابرجا بماند. اما آن‌ها متوجهه شدند که بدون وجود محدودیت‌هایی که بود، ما نمی‌توانیم توافق کنیم.». نکته جالب توجه آن‌جا است که وزارت خارجه پس از اتخاذ سکوت 5 ساله، با صدور بیانیه در 29 مرداد امسال خود تحت عنوان " اطلاعیه روابط عمومی وزارت امور خارجه در خصوص اقدام غیر حرفه ای برخی رسانه‌ها در تلفیق مواضع غیر مرتبط و فرعی مقامات ارشد خارجی" تلاش کرد تا اظهارات منتقدین در این زمینه را رد کند و به سیاق همیشگی ترجمه غیر صحیح و دلبخواهانه بخواند. اما آنچه در این بیانیه آمده نیز مهر تائیدی بر اظهارات منتقدان بود که نشان می‌دهد تحریم تسلیحاتی توسط تیم ایرانی و به مدت 5 سال بر کشور تحمیل شده است.
ثالثاً در این بیانیه وزارت خارجه مدعی شده است که تحمیل هرگونه محدودیت در هر زمینه‌‌ای ــ از جمله مالی، اقتصادی، انرژی و تسلیحاتی ــ هیچ‌گاه از جانب ایران به‌رسمیت شناخته نشده است. احتمالاً تنظیم کنندگان بیانیه وزارت خارجه در این بخش به درستی متن قطعنامه 2231 را مطالعه نکرده‌اند و یا صحبت از سند دیگری! کرده‌اند که تاکنون منتشر نشده است! پذیرش محدودیت‌های مختلف و انصراف از حقوق هسته‌ای ایران از جمله آشکارترین ضعف‌های قطعنامه 2231 است که مو به مو توسط تیم ایرانی مذاکره شده است. باقی ماندن ساختار تحریمهای ثانویه بانکی آمریکا، لغو نشدن نزدیک به 9 دستور اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا، ممنوعیت چرخه دلار، تحریمهای اقتصادی و مالی هسته‌ای اتحادیه اروپا، تحریم روابط بانک مرکزی با بانک‌های ایران، باقی ماندن 273 شرکت، بانک و موسسه مالی ایرانی به‌عنوان مؤسسات نامطلوب و تحریم شده در لیست وزارت خزانه‌داری آمریکا و مواردی از این دست که به‌کرات در قطعنامه 2231 دیده می‌شود تنها مشت نمونه‌ای از خروار تحریم‌هایی است که به موجب قطعنامه همچنان باقی مانده است.
رابعاً بیانیه وزارت خارجه تلاش‌های ایالات متحده برای از بین بردن منافع ایران از قطعنامه 2231 را ناموفق خوانده است! این ادعای عجیب در حالی صورت می‌پذیرد که آمریکا طی سال‌های گذشته ابتدا با نقض برجام و سپس با خروج آن و نهایتاً با وضع تحریمهای یکجانبه گسترده عملاً منافع ایران از برجام را به صفر رسانده است. در واقع تعبیر "تقریباً هیچ" دیگر اصطلاحی نیست که تنها یک مسئول دولتی آن را به کار برده باشد بلکه امروز افکار عمومی نیز کاملاً به بی‌اثر بودن برجام و قطعنامه 2231 پی برده است.
خامساً در این بیانیه وزارت خارجه مدعی شده که پیش‌بینی دقیق از امکان نقض تعهد از سوی یک یا چند طرف دیگر در برجام و قطعنامه 2231 صورت پذیرفته است و در بند پایانی آن نیز آمده که جمهوری اسلامی ایران متقابلاً حق انجام اقدامات لازم برای تأمین منافع ملی خود را محفوظ می‌دارد. احتمالاً منظور وزارت خارجه از پیش بینی دقیق مکانیزم ماشه است که برای اولین در تاریخ حقوق بین‌الملل مورد پذیرش تیم مذاکره کننده دولت قرار نمی‌گرفت. وزارت امور خارجه در این قسمت به بازگشت تمام شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، آن هم تنها با ادعای یکی از اعضای برجام اشاره نکرده است. مطلوب است که وزارت خارجه افکار عمومی را با این واقعیت آشنا کند که به علت ضعف حقوقی تیم مذاکره کننده هسته‌ای و طبق ماده 11،12 و 13 قطعنامه 2231 شورای امنیت حتی اگر ایران هم به عدم اجرای توافق توسط طرف مقابل اعتراض کند تمام قطعنامه‌های گذشته علیه ایران بازمی‌گردد. همین مسئله باعث شده نه‌تنها دولت در قبال نقض‌های مکرر برجام و قطعنامه 2231 در تحریمهای آیسا، کاتسا و ویزا طبق سازوکار حل اختلاف اعتراض نکند، که حتی با خروج رسمی دولت آمریکا از برجام هم وزارت خارجه اقدام اعتراضی و عملیاتی در چارچوب ساز و کار حل اختلافات موجود نکرده و به‌جای آن به شکایت از آمریکا در لاهه روی بیاورد. بازگشت خودکار تحریم‌ها در صورت ادعای هر کدام از کشورها همواره به‌عنوان اهرم فشاری مؤثر بالای سر ایران قرار گرفته است و به همین جهت مشخص نیست که اولاً منظور وزارت خارجه از پیش‌بینی دقیق چه چیزی است و ثانیاً این وزارت خانه از چه طریقی می‌خواهد اقدامات لازم برای تامین منافع ملی ایران را به عمل آورد.
سادساً این بیانیه مدعی شده است که تلاش آمریکا برای نقض هرچه بیشتر قطعنامه 2231 به طور قاطع رد شده است. اما دقت نکرده است که طی سال‌های گذشته نقض هرچه بیشتر قطعنامه 2231 توسط آمریکا صورت پذیرفته است. در واقع آمریکا امتیازات بیشتر خود را از طریق وضع تحریمهای مختلف گرفته است و قطعنامه 2231 از لحاظ حقوقی بارها نقض شده است. در پایان برای درک هرچه بیشتر میزان نقض شدن برجام و قطعنامه 2231 توجه خوانندگان محترم را به نموداری که کارگروه بحران از تحریمهای وضع شده توسط آمریکا ارائه کرده جلب می‌کنیم تا به درستی میزان صحت ادعاهای وزارت خارجه روشن شود.
