سرویس فرهنگی   شهدای ایران: فرقه شیرازی یا همان تشیع لندنی حیات و زمینه رشد خود را از طریق برنامه های مذهبی پی می گیرد؛ این جریان با بهره بردن از امکانات گسترده مالی و رسانه ای همواره به دنبال تفرقه افکنی و کاشتن بذر کینه و عداوت در جهان اسلام و ارائه تصویری افراطی و غیر واقعی از شیعه و پیروان اهل بیت بوده است.

جریان موسوم به فرقه شیرازی با تمسک به اقدامات موهن و غیر عقلانی نقش قابل توجهی را در ترویج افراطی گری دینی داشته و از این طریق خدمت ها به دستگاه استکبار کرده است.

تفکرات این فرقه تندرو به تصریح بسیاری از مراجع، علما، اساتید و صاحب نظران هیچ گونه انطباقی با مبانی دینی و علمی ندارد، این جریان گرچه در ظاهر ادعای تعبد و دین مداری می کند، اما در عمل هیچ گونه پایبندی به فقه و شریعت ندارد و با اصرار بر اقدامات تحریک آمیز در صدد ضربه زدن به نظام اسلامی و خدشه در وحدت اسلامی است.

موضوعی که در ایام شیوع کرونا و فرا رسیدن ماه محرم و موسم عزای اباعبدالله الحسین(ع) نیز نشانه ها و علائم آن هویدا شده است.

در همین ارتباط حجت الاسلام والمسلمین عباس رفعتی نائینی استاد درس خارج حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با رسا تحلیلی جامع درباره ابعاد مختلف فکری این فرقه ارائه می کند.

او ضمن پاسخ به شبهات و سؤالاتی که از سوی منتسبان به فرقه شیرازی قبل و حین محرم امسال مطرح شده، تصریح می کند که فرقه شیرازی نسبت به مبانی فقهی و دینی در جهل کامل به سر می برد.

استاد رفعتی استدلال این جریان برای عزاداری امام حسین(ع) تحت هر شرایطی و به هر قیمتی در دوران شیوع کرونا با استناد به یک ماجرای تاریخی در دوران ائمه اطهار(ع) را قیاس باطل می خواند.

حجت الاسلام والمسلمین رفعتی نسبت به اقدامات این قبیل جریان های دینی که ممکن است مستمسکی برای هجمه معاندین به دین و نیروهای مؤمن و متدین شود، هشدار می دهد و در عین حال ضمن تاکید بر کار تبیینی از سوی علما در این خصوص، بر برخورد لازم با عواملی که تعمدا پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی کنند، تاکید می کند.

آنچه در ادامه تقدیم شما می شود، مشروح گفت‌وگوی تفصیلی سرویس حوزه و روحانیت  رسا با حجت الاسلام والمسلمین رفعتی است که  چند روز پیش در محل شبکه ماهواره ای ولایت انجام شد.

*محرم امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا شرایط خاص و ویژه ای دارد؛ برای شروع مصاحبه بفرمایید چطور می توان هم عزای ابی عبدالله الحسین(ع) را اقامه کرد و هم با رعایت پروتکل های ابلاغی از سوی ستاد ملی مبارزه با کرونا سلامت مردم و عزاداران را حفظ کرد؟

بسم الله الرحمن الرحیم

ایام محرم و موسم سوگواری سرور و سالار شهیدان را به شما و همه مخاطبان تسلیت عرض می کنم؛ ان شاءلله که امسال نام همه ما جزو عزاداران حضرت سیدالشهدا(ع) ثبت و ضبط شود.

قال رسول الله(ص): إنّ لِقَتلِ الحُسينِ حَرارَةً في‌ قُلوبِ المُؤمِنينَ لاتَبرُدُ اَبَداً؛ این روایت می گوید از روز شهادت اباعبدالله الحسین(ع) یک آتشی در دل مؤمنین روشن و برافروخته شده که این سوز و گداز هرگز به سردی نمی گراید؛ در بین اولیای الهی از آدم تا خاتم همه قبل از شهادت امام حسین(ع) برای آن حضرت گریه کردند و این در روایات برای ما مسلم و مسجل هست.

در دوران کرونا هم این حرارت و این سوز و داغی که بر جگرهای مؤمنان هست سردی ندارد، همچنان قلوب مؤمنان در این داغ عزادار است و تا قیامت این عزا برپاست.


نکته دومی که می خواهم عرض کنم فرمایش مرحوم امام است«هرچه داریم از محرم و صفر داریم» این جمله بسیار عجیب است، بنابراین باید محرم و صفر که دو ماه عزاداری برای اهل بیت پیامبر(ص) هست را عزادار باشیم و هرچه می خواهیم از این عزاداری به دست خواهد آمد.

اما این که آیا تضادی بین اقامه عزا و کرونا هست؟ اگر بخواهیم در یک جمله پاسخ دهیم خیر؛ با رعایت شیوه نامه های بهداشتی می شود عزاداری را برپا کرد و باید هم این گونه باشد.

در رابطه با عزاداری سال 99 نظرات مختلفی برخی از بزرگواران داده اند و این نظرات در شبکه های اجتماعی، فضای مجازی و شبکه های ماهواره ای پخش شده است؛ از طرفی شبکه های معاند تلاش می کنند اصل برگزاری عزا را زیر سؤال ببرند؛ این دیدگاه معاند با مذهب و دین هست و اگر ما دقت کنیم در توصیه های شبکه های معاند و لندنی ملاحظه می کنیم که روی دو موضوع خیلی تاکید داشتند که برگزار نشود یکی کنکور و دیگری عزاداری، اما مسافرت ها را هیچ تاکید ندارند، کارهای اقتصادی و حتی تفریحات لب دریا را به حساب نمی آورند!

در محدودیت هایی که در اروپا بود اولین چیزی که برداشته شده تفریحات لب دریا بود، انبوه جمعیت در کنار هم هستند و این را آزاد کردند، اما اجتماعات مذهبی را نه. به گونه ای القا می کنند که گویا مرکز شیوع این ویروس مراسمات مذهبی است، این یک دیدگاه، دیدگاه های افراطی هم وجود دارد که می گوید ویروس به هیچ وجه در مجالس عزاداری ورود پیدا نمی کند.

من در اینجا تاملی روی این نظرات داشته باشم و ابتدا این نکته را قبل از نقد این نظرات عرض کنم؛ عزاداری امام حسین(ع) امری مستحب، مؤکد و بسیار توصیه شده است، در برخی مواقع ممکن است به مرحله حکم ثانوی وجوب برسد، زیارت امام حسین(ع) هم همین گونه است.

نکته ای که در ماهیت این عزاداری باید به آن توجه شود این را اگر به آن توجه کردیم پاسخ همه دیدگاه های افراطی و تفریطی داده خواهد شد، عزاداری مثل روزه گرفتن نیست، یک امر فردی و قلبی نیست، هست اما تمام آن نیست، بله این که انسان تنهای تنها بنشیند به یاد مصائب اهل بیت و ابی عبدالله الحسین(ع) اشک بریزد و گریه کند اجر و ثواب دارد، «من بکی» اینجا صدق می کند ثواب هم می برد، اما عزاداری امام حسین(ع) ماهیتا فراتر از یک عمل قلبی است بلکه یک شعائر دینی و مذهبی است، شعائر باید علنی باشد، اگر انسان در طول سال به جز دو روزی که روزه گرفتن حرام است روزه بگیرد و هیچ کس هم نفهمد ثوابش را می برد، اما این شعائر نیست.

شعائر باید علنی باشد، در خانه و با عزاداری به صورت تنهایی شعائر درست نمی شود، وقتی عزاداری جزو شعائر بزرگ دینی و مذهبی شد باید علنی باشد، برخی از آقایان در اظهارنظرشان می گویند عزاداری اجتماعی به خاطر کرونا نداشته باشیم بلکه مردم در منازل افراد و با خانواده بنشینند و عزاداری کنند، این خیلی ارزشمند و خوب است اما کافی نیست و شعائر تعظیم نشده است.

این امام حسین و عزاداری جزو شعائری است که هرگز نباید سست شود، اگر ماهیت عزاداری را فقط «من بکی» ندانستیم بلکه شعائر دانستیم چون فرمودند «من بکی او ابکی او تباکی» حتی اگر گریه ات نمی آید عملا حالت گریه بگیر و تباکی کن و به دیگران نشان بده که در عزای امام حسین(ع) محزون هستی. این ریا نیست، شعائر باید علنی باشد، طواف خانه خدا و سعی بین صفا و مروه که جزو شعائر است را نمی شود مخفیانه انجام داد، پس یکی از ویژگی های مهم عزاداری امام حسین(ع) که ماهیت آن را با دیگر اعمال مستحبی متفاوت می کند این است که جزو شعائر دین و مذهب ما است و باید با رعایت شیوه نامه های بهداشتی اما به صورت علنی انجام گیرد.

سخت ترین پروتکل ها را می شود در عزاداری ها رعایت کرد، نمی توانیم بگوییم به خاطر کرونا عزاداری را تنها در خانه ها برگزار کنیم، البته حتما کسانی که بیمار هستند و مشکلی دارند در مجامع عمومی حاضر نشوند و در منازل خود از ارزش و ثواب و معنویت عزاداری بهره مند شوند اما اگر بخواهد شعائر تعظیم شود حتما باید در ملاء عام باشد با رعایت شیوه نامه های بهداشتی.

به نظر بنده باید به این جنبه ماهوی عزاداری امام حسین(ع) که شعائر هست توجه داشته باشیم؛ نمی گوییم همه عزاداری ها باید در محیط سربسته برای خود و خانواده باشد، خیر، آن ارزشمند است اما کافی نیست، باید عزاداری ها با رعایت تمام شیوه ها نامه های بهداشتی حتما در ملاء عام انجام شود.

* نگرانی که این روزها وجود دارد در خصوص عدم رعایت مقررارت بهداشتی از سوی برخی جریان های افراطی مذهبی است؛ نگرانی که شدت آن زمانی بیشتر احساس می شود که دعوت علنی به عدم رعایت پروتکل های بهداشتی و اقامه عزا به هر قیمتی دارند؛ در این خصوص چه توصیه و فرمایشی دارید؟

الان در شبکه های اجتماعی این مسائل مطرح شده است، حتی گفته اند که ما برای حضور در عزاداری ماسک نمی زنیم! ما اگر شیعه هستیم، اگر مذهب شیعه را قبول داریم که حتما قبول داریم و عزاداری را برپا می کنیم چون شیعه مولا هستیم؛ تمامی مراجع عظام تقلید بلا استثناء رعایت شیوه نامه های بهداشتی را لازم و واجب می دانند و اگر در مجلس و در غیر مجلس امام حسین(ع) با عدم رعایت مسائل بهداشتی خودم مبتلا شوم اضرار به نفس کرده ام و اگر سبب انتقال این ویروس به دیگری شدم ضامن دیه او هم هستم.



این نظر همه مراجع تقلید است، کسانی که می گویند در مجلس امام حسین(ع) رعایت شیوه نامه های بهداشتی نیاز نیست و اصلا می خواهیم بمیرم به کسی چه مربوط است، من دلم می خواهد جان خودم هست و از این قبیل سخنان؛ قرآن می فرماید« وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ» حق نداریم چنین کارهایی را انجام دهیم؛ مراجع بزرگوار تقلید هم همین نظر را دارند. سخن ما این است که این عده اگر بر نفس خودشان نمی ترسند باز هم مجاز نیستند و کسی حق ندارد بگوید جان خودم هست، چنین مجوزی را هیچ یک از مراجع بزرگوار به مقلدان خود نداده اند.

* در این ایام و حتی قبل از شروع دهه محرم نظرات مختلفی از سوی طیف نزدیک به فرقه شیرازی مطرح شد، فرضیه هایی همچون «در مجلس اهل بیت کسی به بیماری مبتلا نمی شود» یا این که «در مجلس عزای اهل بیت و سید الشهدا(ع) ویروس تحت فرمان مولاست» این فرضیه ها چقدر با مبانی عقلانی و دینی منطبق است؟

این هم یکی از نظراتی است که بعضا مطرح کرده اند؛ این فرضیه ها و نظرات هیچ مبنای عقلی و دینی ندارد، ویروس یک موجود ذی شعور نیست که بگوید اینجا مجلس امام حسین(ع) است و من وارد نشوم، آنجا مجلس لهو و لعب هست وارد شوم!

ویروس یک عفونت و بیماری است، یک سم است، این ویروس و عفونت حتی وارد بدن امام معصوم هم می شود، «مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ أَوْ مَسْمُومٌ» هیچ یک از ما امامان نیست جز آن‌که کشته یا مسموم شود؛ همه ائمه جز امام علی و امام حسین(ع) به وسیله سم به شهادت رسیده اند.

وقتی این ویروس در بدن امام می تواند وارد شود آیا در مجالسی که برای شهادت و عزاداری مصیبت آن امام گرفته شده نمی تواند وارد شود؟ این چه مبنایی دارد! بله ویروس می آید اما اگر رعایت کردید شما به این ویروس مبتلا نمی شوید.



تنها چیزی که در برخی روایات داریم این است که حیوان درنده امام معصوم را نمی درد، نمی خورد و نمی گزد؛ حیوان ذی شعور است امام معصوم را می شناسد. پس هیچ مبنای دینی، فقهی و علمی و عقلی بر این مطلب نیست که بگویند ویروس در مجلس اهل بیت وارد نمی شود.

گویا این ویروس دست یک فرشته است و فرشته مامور است کجا ببرد و کجا نبرد، نه این حرف ها نیست، این ویروس اگر رعایت نکنیم منتقل می شود این هم طبیعی، هم عقلی و هم موضوعی علمی است.

* این ماجرا وقتی جالب تر و عجیب تر می شود که از سوی برخی عمامه به سرها این سخنان بیان می شود.

بله دقیقا؛ این که بعضا به عوام زدگی دچار می شوند جای تعجب و تاسف دارد؛ متاسفانه برخی معممین مساله عوام زدگی را برای مردم القا می کنند و به آسیب ها و پیامدهای این دیدگاه خودشان توجه ندارند که به دین و اعتقادات و باورهای مردم آسیب می زند و به جان مردم آسیب و لطمه وارد می کنند.

متاسفانه این حرف ها را مطرح می کنند و برخی هم باورشان می شود، اخیرا جریانی پشت سر این قضیه هست که سرنخ های آن در حال معلوم شدن است؛ اینها توصیه می کنند اگر با مجلس امام حسین(ع) با ماسک و رعایت اصول بهداشتی وارد شوید این توهین و بی معرفتی به مجلس امام حسین(ع) است؛ اینها چنین وانمود می کنند که گویا به مجلس امام حسین(ع) و عزا ویروس نمی تواند وارد شود.

* ممکن است برای برخی از مردم این سؤال پیش بیاید جریانی که این حرف ها و ایده ها را مطرح می کنند، از افرادی تبعیت می کنند که ادعای مرجعیت هم دارند، تبعا همه مردم اهل استدلال نیستند، در این خصوص چه نظری دارید؟ چطور آقایانی که ادعای مرجعیت و فقاهت دارند به پیامدهای سخن خود توجه ندارند؟

بنده عرض کردم در بین مراجع ندیدم کسی خلاف این را بگوید، همه مراجع عظام تقلید دیدگاه شان این است که عزاداری ها با رعایت اصول بهداشتی و شیوه نامه ها برگزار شود.

این که مرجعی بیاید بگوید رعایت پروتکل های بهداشتی را نداشته باشید نمی شود به او مرجع گفت؛ بله یک استدلال علمی و فقهی مطرح کرده اند که خیلی موهوم و برخوردار از یک قیاس است.


کسانی که این قیاس را مطرح کرده اند فهم دینی و فقهی شان خیلی پایین است. می گویند در زمان متوکل عباسی که زیارت امام حسین(ع) را منع کرده بود و اساسا قبور را شخم زد و آب بست که هیچ کس قبر امام(ع) را پیدا نکند و وقتی دیدند این کارها مؤثر نیست گفتند هر کس به زیارت امام حسین می رود دست راستش را قطع کنید، ولی مردم و شیعیان می رفتند، ائمه(ع) فرمودند به زیارت امام حسین(ع) بروید ولو خطر جانی داشته باشد، الان هم عزای امام حسین به خاطر کرونا خطر جانی دارد!

اینها چه چیز را به چه موضوعی قیاس می کنند؟ منع از زیارت امام حسین(ع) در حالی که طاغوت و ظالم در صدد محو زیارت است و می خواهد جلوی آن را بگیرد؛ در اینجا اتفاقا زیارت به خاطر مبارزه با طاغوت واجب می شود، مثل خیلی از واجبات دیگری که خطر خاص هم دارد.

جهاد خطر جانی و قطع عضو دارد، خطر مالی دارد اما باید با کافران صورت گیرد، «جاهد الکفار» اما این موضوع با بحث ویروس کرونا قیاس مع الفارق است؛ اینجا طاغوت و ظالمی نیست که بخواهد جلوی عزاداری را بگیرد و بگوید مثلا بدعت و موجب افسردگی در جامعه می شود و ما باید جامعه را شاد داشته باشیم.

نه، عزاداری باید باشد با رعایت اصول بهداشتی هم صورت گیرد؛ اینجا چطور یک فقیه می تواند مساله ویروس را با موضوع ممانعت حاکم طاغوتی قیاس بکند؛ این قیاس است و قطعا در مذهب و فقه ما باطل است.

این استدلال به خاطر این است که در آن موقع برای مخالفت با طاغوت و برای این که در برابر طاغوت بایستند تا نتواند جلوی زیارت و شعائر را بگیرد، لذا باید ایستاد و مقاومت کرد و حتی کشته داد.

در زمان احمد حسن البکر رییس جمهور وقت عراق که صدام معاون اول و همه کاره او در عراق بود، پیاده روی و زیارت اربعین را ممنوع کردند، علما گفتند بروید، همان علما امروز می گویند عزاداری را با رعایت پروتکل های بهداشتی داشته باشید.

در آن زمان مراجع و علمای نجف گفتند بروید به سمت کربلا، چراکه نباید طاغوت این شعائر را منع کند، رفتند و عده ای کشته شدند، سال بعدش هم تعداد اندکی با همه مخاطرات رفتند و حکومت بعث دید نمی تواند جلوی این حرکت و پیاده روی را بگیرد و رفته رفته سال به سال جمعیت بیشتری رفتند؛ امیدواریم امسال هم آنهایی که می توانند با رعایت اصول بهداشتی مسیر اربعین را زنده نگه دارند.

به هر حال قیاس مبارزه با طاغوت با یک بیماری مسری به نام کرونا که بحث طاغوت و مقاومت در برابر ظالم نیست، قیاس مع الفارق است، مبارزه با ویروس با مبارزه با طاغوت کاملا متفاوت است؛ مبارزه با طاغوت این است که گوش به حرف طاغوت نداشته باشیم و در قرآن کریم تعبیر به جهاد کبیر شده است.

مقاومت در برابر ویروس راهکار آن این است که به آن مبتلا نشویم، مبتلا نشدن به این نیست که اصول بهداشتی را رعایت نکنیم بلکه به این است که قواعد و مقررات بهداشتی را عمل و اجرایی کنیم.

توصیه های روایی و دینی ما در رابطه با مسائل بهداشت به قدری زیاد است که فرمودند «النظافه من الایمان» پس شیوه مبارزه با ویروس با طاغوت متفاوت است و لذا نمی شود مقایسه کرد قطع دست برای زیارت امام حسین(ع) با موضوع امروزی کرونا.

اگر آن موقع وبا و ویروس می آمد و می گفتند باز هم بروید به زیارت امام حسین(ع) آن وقت می شد مجلس روضه را با زیارت قیاس کرد اما این که بخواهیم مبارزه با ویروس را با مبارزه با طاغوت قیاس کنیم؛ این قیاس در مذهب ما باطل است.

تاکید می کنم فقیه نیست کسی که با قیاس بخواهد حکم فقهی در مذهب شیعه صادر کند تا چه رسد به این که بگوییم مرجع است.

*با وجود ادله صریح قرآنی، روایی و دلیل عقل و اجماع بر وجوب حفظ جان و تاکیدات صریح رهبر بزرگوار انقلاب و سایر مراجع تقلید بر رعایت دستورالعمل های بهداشتی، اصرار این جریان و شیعه انگلیسی با وجود ادعای تعبد و دین مداری بر عقل گریزی چیست و چه پیامدهایی را می تواند به همراه داشته باشد؟

همان طور که در عرایضم گفتم این جهل به مبانی دینی و فقهی است، یک تحلیل این است که کسانی که توصیه می کنند مجالس به همان شیوه سالیان قبل و بدون رعایت دستوالعمل های بهداشتی برگزار شود این جاهل هستند، اینها یا مبانی فقهی را نمی فهمند و جاهلند یا ویروس را نمی شناسند خیلی اگر بخواهیم خوشبینانه نسبت به اینها صحبت کنیم، تصور می کنند که ویروس دست یک فرشته یا موجودی ذی شعور است که کجا برود و کجا نرود.

از لحاظ عقلی باید بگویم این قبیل افراد باید عقل شان را بیشتر کنند، این تحلیل و بینش خوشبینانه نسبت به ماجراست که بگوییم جهل و نادانی است یا عدم شناخت مبانی و فقهی است یا عدم شناخت ویروس کرونا.

* حضرتعالی چه نوع مواجهه و مقابله ای را با این جریان سودمندتر می دانید؟

الان همین کاری که شما انجام می دهید، با علما مصاحبه و گفت‌وگو دارید، این خود یک نوع کار درست است که ابعاد کار تبیین می شود، عزاداری را تعطیل نکنید اما نه مثل هر سال، بلکه با رعایت شیوه نامه های بهداشتی، این بهترین کار است، افرادی که واقعا متدین هستند نمی روند عزاداری انجام دهند با ارتکاب فعل حرام.


عدم رعایت مسائل بهداشتی حرام و خلاف نظر مراجع است، این چه نوع عزاداری است که در آن بخواهد فعل حرام انجام شود؟ این اگر برای هیات ها تبیین شود یقینا رعایت خواهند کرد؛ حالا اگر عده قلیلی مسائل بهداشتی را رعایت نکردند و با همین اعتقاد جاهلانه که اینجا ویروس نمی آید، جان مردم و عزاداران را به خطر انداختند باید با آنها برخورد لازم صورت گیرد.

من این نکته را عرض کنم از مجلس امام حسین(ع) می توانیم شفای بیمار و مبتلای به کرونا را بخواهیم اما این به این معنا نیست که بیمار بیاید در این مجلس بدون رعایت مسائل بهداشتی، از قرنطینه و منزل خارج شود؛ نه، باید نماینده ای را بفرستد، امام معصوم(ع) به شخصی هزینه دادند تو برو برای ما زیارت کن و دعا بخوان، شخص دیگری می آید برای او دعا می کند و ان شاءالله شفا هم خواهد گرفت.

بله اگر می گوییم مجلس اباعبدالله(ع) شفا خانه است و خداوند حاجات انسان را می دهد، به این جهت است.  «من بکی او ابکی او تباکی‌ وجبت له الجنة » آن قدر طرف به مقامات معنوی می رسد که بهشت بر او واجب می شود؛ در چنین شرایطی به طریق اولی دعای او در این مجلس اجابت خواهد شد، حالا ممکن است عده ای رعایت نکنند، اینها چون ضربه به اعتقادات، مذهب و حتی ضربه به جان مردم می زنند باید هم توسط نیروهای انتظامی مورد تذکر قرار گیرند اگر توجه نکردند مسؤول آن هیات و مجلس باید مورد برخورد قرار گیرد.

تصورم این است که 99 درصد هیات ها و مجالس که در این ایام برگزار خواهد شد در این محرم و صفر همزمان با شیوع کرونا با رعایت شیوه نامه های بهداشتی خواد بود؛ چراکه افراد مذهبی مجلس امام حسین(ع) را برگزار می کنند، افراد شیعه ای که مقلد مراجع عظام تقلید هستند این محافل را برگزار می کنند و اینها قطعا توصیه ها و تاکیدات مراجع را در رعایت مسائل بهداشتی مد نظر قرار می دهند.

*نکات بسیار ارزشمندی را درباره مسائل فقهی و دینی عزاداری امام حسین(ع) در شرایط کرونا و نیز نقد فرقه شیرازی از زبان حضرتعالی شنیدیم، اگر در پایان فرمایشی هست در خدمت شما هستیم.

همان طور که در ابتدای سخن عرض کردم، حتما امسال همزمان با کرونا مجالس عزاداری که جزو شعائر ما هست با رعایت شیوه های نامه ها بهداشتی خواهد بود و خوشبختانه تاکنون نیز این گونه بوده است.


در خیابان ها هیات ها و عزداران می توانند با فاصله افراد و دسته های سینه زنی و زنجیر زنی عزاداری کنند و همین مساله نیز بر شکوه و عظمت عزاداری سوگواران اباعبدالله الحسین(ع) خواهد افزود.

یک توصیه هم به ستاد ملی کرونا دارم همان فرمایش رهبر معظم انقلاب را مورد توجه قرار دهند که این مراسم های معنوی و مکان های مذهبی و دینی از مسائلی است که روح و جان ما به آنها نیاز دارد، کسانی که پروتکل های بهداشتی را تصویب می کنند کسانی باشند که مراسمات معنوی را درک کنند که یکی از آنها عزاداری امام حسین(ع) است.