به گزارش شهدای ایران؛ هفدهمین قسمت از سری جدید برنامه‌های بدون توقف شامگاه روز گذشته (پنجم مرداد ماه) از شبکه سه سیما به روی آنتن رفت. سیدمحمد صالح هاشمی گلپایگانی استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به این سؤال که دامنه امر به معروف و نهی از منکر کجاست و آیا هر کسی می‌تواند این کار را انجام دهد، بیان داشت: معروف یعنی آنچه شناخته شده نزد عرف و شرع است نه آنچه در عرف جامعه اتفاق می‌افتد. عرف جامعه شاید کارهایی انجام دهد که خودش منکر باشد، منکر هم یعنی ناشناس، نکره، غریبه نزد عقل و شرع.

لازمه امر و نهی هم قدرت و اِعمال قدرت است

وی افزود: آنچه که نزد عقل و شرع ناشناس است باید کنار گذاشته شود، لازمه امر و نهی هم قدرت و اِعمال قدرت است. توصیه به معروف و منکر یک بحث دیگر است، این مسأله آن قدر در تعالیم اسلامی مهم است که از امیرالمؤمنین (ع) روایت رسیده که اگر تمام اعمال یک طرف، امر به معروف و نهی از منکر یک طرف دیگر باشد.

هاشمی گلپایگانی ابراز داشت: همه این اعمال به منزله نَمی است نسبت به دریایی و همه آن‌ها ضمانت اجرایی انجام اِعمال امر به معروف و نهی از منکر است. یک جامعه با هر حاکمیتی اگر خواست عمومی مردم یک چیز را مطالبه کرد که آن مطالبه ریشه در فطرت و عقل داشته باشد بالاخره به سرانجام می‌رسد.

وی با اشاره به اینکه امر به معروف نباید تنها مختص حجاب باشد، ادامه داد: اگر در مسائل اقتصادی دیدید یک جایی کسی مشکل دارد یا در حوزه اقتصاد مشکلی وجود دارد همه باید بسیج شوند تا آن مسأله را حل کنند. لذا می‌گویند مهمترین امر به معروف و نهی از منکر، امر به معروف نسبت به حاکمان است.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: باز این مسأله آن قدر مهم است که اصل هشتم قانون اساسی اختصاص به موضوع امر به معروف و نهی از منکر دارد. امر به معروف یعنی آن ارتباط همگانی مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت که این تصریح قانون اساسی است و در هر سه بخش باید اتفاق بیفتد.

امر به معروف کار لباس شخصی‌هاست

وی در پاسخ به این سؤال که امر به معروف کار کیست، آیا مردم هم می‌توانند امر به معروف کنند، گفت:‌ امر به معروف کار لباس شخصی‌هاست، کار نیروهای انتظامی که امر به معروف نیست. آن وظیفه‌اش اِعمال قانون است یعنی همگان آن قدر تلاش کنند ببینند کجا می‌توانند اِعمال قدرت کنند و این کار را انجام دهند، این یک واجب است مثل نماز خواندن.

عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) خاطرنشان کرد: یکی از شاخه‌های معروف که مختص انسان است حیاست. شاخه حیا عفت است و یکی از شاخه‌های عفت، حجاب است، پس اگر حجاب در جامعه به خطر افتاد همگان مسؤل هستند که امر به معروف و نهی از منکر کنند.

وی افزود: یعنی افراد باید راهکارهای کسب قدرت را بیابند تا از آن برای امر به معروف استفاده کنند. اگر فضای مجازی قدرت ایجاد می‌کند، اگر رسانه قدرت ایجاد می‌کند، اگر تشکیلات قدرت ایجاد می‌کند باید از آن استفاده کرد. پایه اصلاحات جامعه امر به معروف و نهی از منکر است.

اگر اصلاح‌طلبی با امر به معروف مشکل داشت، این اصلاح نیست بلکه فساد است

هاشمی گلپایگانی بیان داشت: اگر در جامعه کسی گفت من اصلاح‌طلب هستم، اما با امر به معروف مشکل داشت. این اصلاح نیست این فساد است، اصلاح هم باید برای عدالت باشد. شما یا قدرت دارید که امر به معروف کنید که بر شما واجب است قدرت‌تان را اِعمال کنید، پس حدش میزان قدرت بر اساس قانونی که تعریف شده قانون عقل و شرع است.

وی ادامه داد: آنجایی که قدرت ندارید بر شما واجب است دنبال کسب قدرت بیفتید. چراکه امر به معروف آن قدر مهم است که امام معصوم (ع) برای اجرای آن شهید می‌شود. پس شما باید زندگی‌تان را در مسیر کسب قدرت برای اجرای امر به معروف قرار دهید، صحبت از قدرت که می‌کنیم منظور قدرت زبانی، کلامی، قدرت تأثیرگذاری در افراد، قدرت روحی و قدرت علمی و قدرت در بیان است.

نباید منتظر شرایط برای امر به معروف بود

رئیس گروه معارف اسلامی دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به اینکه نکته‌ای که ما در امر به معروف غفلت کردیم بحث آگاهی‌سازی است، تصریح کرد: تا اسم امر به معروف می‌آید، نباید فوراً یاد تذکر لسانی در جامعه بیفتیم و بگوییم چون عده‌ای بلد نبودند و بد عمل کردند، کلاً امر به معروف را از جامعه حذف کنیم، چراکه این موضوع بسیار گسترده‌تر از این حرف‌هاست.

وی افزود: در حوزه امر به معروف و نهی از منکر چون عده‌ای سلیقه‌ای عمل کردند، حق نداریم صورت مسأله را پاک کنیم و آن را کنار بگذاریم. بلکه باید روی آن بایستیم و فهم عمومی را در این زمینه بالا ببریم، اگر شرایط امر به معروف فراهم نبود باید شرایط را ایجاد کنیم نه اینکه منتظر بمانیم.  

این استاد دانشگاه ابراز داشت: وقتی امر به معروف بین دو فردی که در جایگاه برابرند، مثل دو شهروند عادی اتفاق می‌افتد نامش توصیه یا دعوت به خیر است که این هم در قانون اساسی آمده و اگر از بالا به پائین اتفاق افتاد می‌شود امر به معروف. برای امر و نهی کردن بر شما واجب می‌شود که بروید احکام و روشش را یاد بگیرید و در این زمینه قدرت کسب کنید.

وی گفت: در این زمینه روایات بسیاری داریم از جمله اینکه اگر امر به معروف و نهی از منکر نکنید افرادی بر شما حاکم می‌شوند که بدترین شما هستند و هر چه هم دعا کنید دیگر فایده ندارد، یا اینکه اگر می‌خواهید حاکمان‌تان خوب باشند باید خودتان هم اهل اصلاح‌طلبی و امر به معروف باشید. از مهمترین شاخه‌های امر به معروف، امر به معروف همگانی نسبت به مسؤلان است که چارچوب آن نیز در قانون تعریف شده است.