به گزارش شهدای ایران،  «دولت در سایه» کلیدواژه‌ای است که اولین بار «سعید جلیلی» علم آن را در سپهر سیاسی کشور به دست گرفته است. جدای از تعریف آن در علم سیاست، آنچه که دکتر جلیلی خود از آن تعبیر به دولت سایه کرده، عبارت است از آنکه طبق اصل هشتم قانون اساسی، میبایست سایه به سایه مشکلات و مسائل کشور را رصد کرد و برای رسیدن به راه حل به کمک دولت پرداخت؛ اگرچه وی گفته است مجموعه فعالیت هایش محدود به قوه‌مجریه نیست. نکته جالب توجه این اقدام آنجاست که اخبار جلسات نشان از حضور کارشناسان جناح های مختلف سیاسی دارد.

 
تشکیل دولت در سایه، پس از کناره گیری جلیلی از کاندیداتوری انتخابات اخیر ریاست جمهوری کلید خورد. اقدامی که در ابتدا توسط رسانه های حامی دولت بایکوت شد اما پس از مشاهده فعالیت های تخصصی تیم های کارشناسی جلیلی، سفر های وی به شهر های مختلف و همچنین کیفیت شرکت کنندگان و وسعت موضوعات آن، با اعتراف شخصیت های مطرح اصلاح طلب مبنی بر لزوم تشکیل دولت در سایه همراه بود.
 
در ادامه این فعالیت ها و با شروع کار دولت دوازدهم، سلسله نشست های «تایید، تصحیح و تکمیل برنامه دولت دوازدهم» در دفتر دکتر جلیلی در حال برگزاری است. حضور مسئولین سابق و کنونی وزارتخانه ها و همچنین قوت مباحثات کارگروه های دولت در سایه، نشان از واقعی بودن اقدام در رفع مشکلات دارد.
 
برای مثال، بعد از انتشار خبر جلسه نقد و بررسی برنامه "وزارت جهاد کشاورزی" دولت دوازدهم در دفتر دکتر جلیلی و انتقاد تعدادی از کارشناسان از محصولات تراریخته، دکتر بهزاد قره‌یاضی رییس انجمن ایمنی زیستی با ارسال نامه‌ای به دفتر دکتر جلیلی پیشنهاد مذاکره درباره این موضوع بین کارشناسان را مطرح کرد که پس از آن، مناظره‌ای پنج ساعته با حضور 27 استاد دانشگاه و مسئولین وقت وزارت کشاورزی، معاونین سابق این وزارتخانه و همچنین رئیس اسبق سازمان محیط زیست با پیشنهاد مبنی بر تشکیل "کمیته حقیقت یاب" ذیل شورایعالی امنیت ملی و ادامه مباحثات درباره موضوع، پایان یافت.
 
 
بازدید جلیلی از نمایشگاه شرکت های برتر دانش بنیان کشور در حوزه مهندسی برق و کامپیوتر که حتی یک وزیر از آن بازدید نکرد، نشان دهنده آن بود که "تشخیص اولویت" از دیگر اراده‌‌های دولت در سایه است. برگزاری جلسات نقد و بررسی برنامه وزارت‌خانه ها، دیدار با نمایندگان تعاونی استان های مرزنشین، نشست تخصصی بررسی تحریم های جدید آمریکا موسوم به قانون H.R.3364 ، سفر به شهر های صنعتی، دیدار های دانشجویی و دیدار با فعالان های سیاسی-فرهنگی استانهای مختلف اقداماتی است که تنها چند ماه پس ازگذشت انتخابات دوازدهم از اقدامات «دولت در سایه» جلیلی خبری شده است.
 
به همین منظور در آستانه روز ملی روستا، نماینده مقام معظم رهبری در شورایعالی امنیت ملی و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با مسئولان «باشگاه کشاورزان جوان» و جمعی از کشاورزان و روستاییان دیدار و گفتگو کرد.در ادامه، حاشیه این دیدار به رشته تحریر در آمده است.

 

وقتی روستایی بودن در تلویزیون دهه هفتاد مسخره میشد!
انتظار داشتم مانند همه مسئولینی که وقتی اسم روستا و روستایی می‌آید برای گذران وقت هم که شده ابتدای بحثش به اهمیت کشاورزی، تولید و نگاه اقتصادی به آن بپردازد. خصوصا آنکه شان جلسه هم بر همین است اما جلیلی حرف دیگری برای شروع داشت. او با گفتن این جمله که «اگرچه یکی از نقش های روستا تولید و اشتغال است»، شروع سخنانش را به اهمیت های فرهنگی-اجتماعی روستا اختصاص داد. موضوعی که در ادامه توسط یکی از حاضرین به خوبی به آن پرداخته شد. اینکه در دهه هفتاد در همین صداوسیما «روستایی بودن» را تمسخر میکرد. در آن اثناء به این فکر میکنم که سیاست های توسعه اقتصادی کارگزارانی دیگر چه تغییراتی در فرهنگ ملی ما ایجاد کرده است؟
 
جلیلی یادآور شد که تا همین 100 سال گذشته اغلب جمعیت ایران روستانشین بودند؛ مفاخر و مشاهیر معاصر نیز روستازاده بوده و اکثر آنها بزرگ شده روستا‌ها بودند. تکمله بحثش اشاره به لزوم توجه کارویژه دستگاه‌های کشور به این فرصت بود. به این فرصت که هنوز از دل روستاهای این مملکت استعداد بیرون می‌آید و میبایست نگاه به روستا، اصلاح شود. دکتر با اشاره به کارگروه روستا در «دولت در سایه» عنوان کرد که از سال گذشته، وضعیت فعلی 100 روستا ارزیابی شده است و راهکار برای 49 دستگاه، اعم از دولتی و غیر دولتی برای رسیدن به روستای مطلوب تدوین.
 
وی تنها به توضیح نقش و وظیفه مسئولین اکتفا نکرد و اگرچه از لزوم ارائه راه‌حل های عملی به مردم برای نقش آفرینی خود آنها سخن به میان آورد اما یک پای کار اساسی رسیدن به وضع مطلوب روستا را خود روستاییان شمرد. او با اشاره به سفر اخیرش به یکی از روستاهای خراسان رضوی از برکات ابتکار اهالی روستا در بهبود وضعیت‌شان سخن گفت. از اینکه نرخ مهاجرت از روستا منفی شده است و آمار طلاق و اعتیادش به صفر درصد رسیده. میگوید کار سیاسی فقط این نیست که شبها در گوش هم بگوییم فلانی چه کار کرده و نکرده است(بخوانید خاله‌زنک بازی سیاسی!)؛ کار سیاسی همان  «اصلاح در بلاد» و «ایمن ماندن مظلومان در سرزمین خود» است.
حالا، موضوع جلسه اختصاص به «باشگاه کشاورزان جوان» دارد. یعنی همان ابتکاری که برای رسیدن از وضع فعلی به وضع مطلوب روستا توسط خود روستاییان عملی شده است و رشد قابل توجهی پیدا کرده؛ به حدی که تاکنون دو دیدار با رهبری داشته اند و رضایت آقا را جلب کرده اند.

 

باشگاهی که روستاییان برای تقویت روستا ساختند

بعد از مقدمه جلیلی نوبت به اعضای باشگاه میرسد تا خود را بهتر معرفی کنند و پرده از اقدامات بردارند. تا میکروفون را ببرند جلوی نفر اول، جلیلی میگوید تازگی در خدمت شان بودیم. در اولین جمله‌ای که آقای غلامی-دهیار و دبیر باشگاه روستای کریم آباد در خراسان رضوی- به زبان می‌آورد، واژه NGO یا همان «سازمان مردم نهاد» نظرم را جلب میکند. راستش را بگویم همیشه یک سوءظنی با این واژه در ذهنم متبادر میشود. از جنس همان سوءظن هایی که تاریخ یک حرکت و برخی مصادیق داخلی اش ذهن آدم را درگیر میکند. اما حالا با توضیحات او نگاهم یکهو مثبت میشود!

 

 
او میگوید 10 سال پیش روستایمان در حال خالی شدن از سکنه بود و ما هم میبایست زندگی‌ و اصالت‌مان را میگذاشتیم و در خوشبینانه ترین حالت حاشیه نشین مشهد میشدیم! اما همانطور که دکتر جلیلی اشاره کردند، امروز نرخ مهاجرت از روستایمان منفی شده. روایت میکند از سختی هایشان؛ از اینکه در روستا یک نشریه را 5نفره راه انداختند و به قول خودش انگار که هیچکس نباشد برای یاری روستا و با همین نگاه قدم برداشتند برای بهبود. خاطره ای جالب تعریف میکند از اصلاح روند کشاورزی سنتی در روستا. میگوید برخی بزرگتر ها زیر بار نمیرفتند؛ یک و نیم سال طول کشیده بود تا اصلاح آبیاری را در روستایشان انجام بدهند! و همین کار باعث شد که 21 خانوار به روستا برگردند. راز موفقیتشان را در روستایی بودن میدادند. در اینکه از دل روستا برای روستا قیام کرده اند و با کمک همه نهاد های دولتی و غیردولتی مانند بسیج و حوزه های علمیه توانستند گام های بزرگ بردارند.
 
دکتر جلیلی در میان وقفه ای که بین صحبت های آقای غلامی می‌افتد فرصت را مغتنم میشمارد و میگوید آقای غلامی! از محصولات خود هم بگویید. اهالی روستا کشت زعفران را جایگزین کشت هندوانه کرده‌اند و روستا دوباره رونق گرفته. از سند چشم انداز روستا سخن به میان می‌آورد. از اینکه در همه زمینه ها نوشته اند، نه فقط اقتصادی. میگوید برخی دانش آموزان روستا نهال ها را خراب میکردند؛ آمدیم به هر دانش آموز یک نهال دادیم و به نامشان شناسنامه زدیم؛ حالا خودشان هم آبیاری میکنند و هم مواظبت که مبادا نهال ها آسیبی ببینند!

 

 

بعد از آقای غلامی از شمال‌شرق کشور، نوبت به جنوب‌غرب میرسد؛ یعنی آقای منصوری از شهرستان شوش دانیال(ع) در استان خوزستان. آقای منصوری هم با توضیح چگونگی روند اصلاحات در روستاهایشان شروع میکند. برگه‌ی طرحی که اجرا کرده اند را از قبل کپی کرده و میان تشریحاتش با لهجه‌ی عربی و گرم خود، آنها را دست به دست پخش میکند. وی از تفاهم‌نامه با دولت در راستای توسعه روستایی گفت. نقطه مثبت کار را  اینگونه میگوید: «در شوش کشاورزی را نمیشد با بخشنامه درست کرد. آن کشاورزی که چندین دهه به غلط کشاورزی میکند حرف را از مسئولینی که حتی هم زبانش نیستند، خریدار نمیشود. آمدیم نه با حرف زدن که با عمل کاری کردیم؛ یعنی احداث یک مزرعه الگویی.» مزرعه الگویی زدند و نمونه کار اصلاح شده خودشان را نشان سایرین دادند و اینطور شد که شهرستانی که بیشترین آب و یکی از بهترین خاک های حاصلخیز کشور را دارد به سمت جایگاه واقعی خود حرکت دادند. او از حسن توجه جلیلی به این حرکت تقدیر میکند و جلیلی نیز جواب او را با اشاره به منطقه عملیاتی فتح المبین در غرب شهرستان شوش  که شهید حسن باقری نقشه اش را وجب به وجب بررسی کرد تا آنجا را آزاد کند، میگوید که آقای «رضاپور» نیز دوسال زندگی خود را خرج خدمت در شوش کرده و روستا به روستا را گشته تا بتواند آنجا را آباد کند. آقای رضاپور از موسسین باشگاه کشاورزان جوان است.

 

سایرین نیز ادای توضیحات میکنند. برخی از نفوذ سازمان های مردم نهاد در کشور های بزرگ یاد کرده و جایگاه این سازمان ها را مهم میشمارند و میگویند که NGO ها یک فرصتند و نه یک تهدید. از ساعت ها رایزنی با مسئولین کشوری و لشگری و همچنین مسئولان استانی نیز صحبت به میان می‌آید.

 

با توضیحاتشان کم کم دارد تصور خود من از روستا عوض میشود! از اینکه فکر کنم روستایی بودن یعنی وضعیت نامطلوب در هر شاخصی اما این نگاه تحمیلی باید در من تغییر میکرد و خدا را از این بابت شکر میکنیم.

 

 

چه بر سر جهاد سازندگیِ امام(ره) آوردند؟

صحبت ها کمی روبه‌جلو میشود. این اتفاق با صحبت های آقای ایزدخواه شروع میشود. او از رها شدن حرکت های جهادی برای سازندگی با ادغام شدن وزارت جهاد سازندگی در وزارت کشاورزی اظهار گلایه‌مندی کرد. دلش پر بود از هویت زدایی روستا ها؛ از شعر «عمله، دسته دسته» ها و نگاه تکنوکراتی که در دهه هفتاد اسم این کار را توسعه مینامید. میگوید حالاست که آقایان به فکر حل مشکل حاشیه نشینی افتاده اند. شکایت‌اش را اینگونه مثال میزند: «از کشور هایی که مزیت کشاورزی شان یک دهم ایران نیست،میوه‌ی شب عید گدایی میکنیم؛ با آنکه 11 اقلیم از 14 اقلیم دنیا را خدا به ما نعمت بخشیده است. تفکر تکنوکراتی آنچنان بلایی به سر روستا و کشاورز آورد که شعار دادند کشاورزی در ایران تمام شده است!»

 

او در کنار همه مشکلاتی که خود بر سر زبان می‌آورد، باشگاه را به عنوان خط شکن و نمونه الگویی خوب به دولت گوشزد میکند. از اینکه در همین عصر جهانی شدن، بحث رجوع به روستا در کشور های پیشرفته داغ است و  بزهکاری اجتماعی و تنش بین افراد در روستاها حداقلی.

 

میگوید باید نگاهی که روستاها را مناطق محروم میخواند عوض کنیم. روستا ها منطقه محروم نیستند. روستایی در حاشیه دریای عمان مثال میزند با 6000 سکنه که هیچ بیکاری ندارد و به نقل خودش با ماشین های آخرین مدل ساحل گردی میکنند. روایت میکند را دهیاری در شهرستان شوش که با مدرک فوق لیسانس کشاورزی حاضر نیست بخاطر پول روستایش را به مقصد تهران ترک کند. با خودم میگویم که این سیاست تهرانیزه کردن چقدر مزخرف است!

 

 

نفر بعدی که به نقطه نظرات خود میپردازد، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) و مسئول اندیشکده آبادانی‌یاران مناطق محروم سپاه است.دکتر روح‌اللهی با این سخن که کمک حال باشگاه بودیم از تحویل نگرفتن باشگاه در ابتدای کار صحبت میکند. او با اشاره به آنکه وقتی شنیدیم باشگاهی با این اوصاف هست و تحویلشان نگرفتند شروع به ارزیابی میدانی آن کردیم. میگوید در حوزه NGO ها، الگویمان وارداتی بوده است اما باشگاه کشاورزان جوان یک "سمن" بومی است.گزارشی از ارزیابی باشگاه توسط نهاد خود، یعنی سپاه پاسداران میدهد و ابراز میکند که نهاد های اجتماعی پایدار در روستا ها، مسئله اصلی است. جالب تر آنکه اگرچه خود نماینده یک نهاد است اما لازمه رشد این سازمان مردم نهاد را در همان مردمی و مستقل بودن آن میداند.؛ در اینکه باید نگاه بالا به پایین و بخشنامه ای برای روستا ها جای خود را به همچنین NGO هایی داد که با حداقل بروکراسی و ادعا، از دل روستا ها برآمده اند و در حال خدمت رسانی و پیشرفت هستند. میگوید برخی مواقع اگر دخالت مسئولین در روستا ها نباشد، خود جوانان و مردم روستا توانسته اند که کار را انجام دهند. او از کارآمدی نقش رهبری اجتماعی نسبت به طرح ها و برنامه های کاغذی و همچنین گفتگوی باشگاه با زبان خود مردم روستا به عنوان نقاط قوت ارزیابی خود از باشگاه کشاورزان جوان یاد میکند. بعد از صحبت های او بود که یکی از مسئولین باشگاه از حمایت های بی دریغ سردار نقدی،فرمانده سابق سازمان بسیج مستضعفین در حمایت از شکل‌گیری و توسعه فعالیت های باشگاهشان یاد میکند.

 

جلیلی در میان ارائه این نقطه نظرات، شنونده خوبی است. این خلق خوب شنیدن، فضای جلسه را رو به نشاط می‌آورد و نمیگذارد کسلی بر جمع فائق بیاید. گویا خود او هم در حال تجربه آموزی است.

 

دکتر فلسفی که از اعضای هیئت امنای باشگاه است، از فرمان امام یاد میکند که آنکه هنوز روستاها به وضع مطلوب خود نرسیده‌اند. او از کسانیکه که روستا را دست‌آویز مقاصد سیاسی خود قرار میدهند انتقاد میکند و تاخیر در ایجاد سازمان توسعه روستایی را ناشی از همین اشکال مسئولان میداند.

 

درخت بامبو

دکتر فرهادی، مردم شناس و عضو کارگروه روستای دولت در سایه از مولفه های فرهنگی رعایت شده و همچنین انسجام توامان توسعه روستایی و پیشرفت کشاورزی توسط باشگاه میگوید.در ادامه نیز مهندس طاهری یکی دیگر از اعضای کارگروه تخصصی کشاورزی دولت در سایه که سابقه آشنایی خود با باشگاه کشاورزان جوان را یکسال عنوان میکند خاطره‌‌ی سفرش به ایتالیا و تولید آرد سمولینا و ماکارونی توسط بزرگترین شرکت ایتالیایی از بذر گندم خراسان را تعریف میکند. او میگوید بذر خراسان برای ماست اما کارخانه‌ی بزرگ ایتالیایی است که برند خود را با نام گندم ما جهانی کرده است. نقل میکند که در سفری به سمنان، نانوای روستایی که بهترین گندم کشور را تولید میکرده، تنها درخواستِ آن را داشته که سهمیه آردش بیشتر شود! میگوید این مشکل است و رفع نمیشود؛ چرا که پشت این اتفاق رانت وجود دارد.

 

 

در پایان جلسه، اعضای باشگاه خبر از تماس وزارت جهاد کشاورزی برای همکاری بیشتر دادند اما مدعی اند که اراده باشگاه برآن بوده تا مانند درخت بامبو که ابتدا مدت زیادی ریشه میدواند و سپس در مدتی کمتر قد میکشد، عمل کنند.

 

ساعت حدود 18 و جلسه از ساعت سه عصر برپا بوده. جلیلی نیز با عذرخواهی آنکه به علت جلسه شورایعالی نمیتواند جلسه را ادامه دهد آیه آخر سوره محمد(ص) را به عنوان حسن ختام جلسه با این «گیاه جوانه زده‌ی استوار بر خود» میخواند؛ با دعای خیر او برای بانیان این حرکت و "ان شاءالله"ی که میگوید صدای اذان مغرب نیز به گوش میرسد و حضار جلسه را تمام میکنند.


*رجانیوز